Surrealisme Kenmerken

De mier en het oogje Willem den Broeder animatie

De Kenmerken (items)

#Het Surrealisme  #Automatisch schrijven  #Automatisch tekenen #Geschiedenis van het Surrealisme en de Surrealisten
#Surrealisme in de praktijk #André Breton #Cadavre #Manifesten #Surrealisme en politiek #Communisme #Uitsluiting #Breuk #Trotski #Het Toeval
#Le cadavre exquis #Frottage  #Decalcomanie #Poëzie
#De Humor #De Waanzin #Het Wonderlijke #De Liefde
#Poëzie Voorbeelden

 

 

De Kenmerken 

Surrealisme animatie willemdenbroeder ant and eye

 

 


W den Broeder
©2000/2023

SURREALISME is gebaseerd op het idee dat het menselijk bewustzijn en de werkelijkheid die we waarnemen, niet altijd de werkelijke realiteit weergeven.
In plaats daarvan proberen surrealisten hun kunstwerken vanuit het onderbewuste weer te geven, waarbij visuele en textuele verbeeldingskracht is losgemaakt van het verstand en de logica.
Het onderbewuste is dus instaat bizarre en onverwachte vormen zoals beelden, teksten, film enzovoorts op te roepen en weer te geven via de hand van de maker, de surrealist.
Tevens bepaalt de locatie van de maker, dat er absurde zins begoochelende fantasieën in zowel 2- als 3- dimensionale afbeeldingen of teksten kunnen ontstaan.
Surrealisme streeft ernaar om de grenzen van het rationele te overschrijden en een nieuwe meer emotionele manier van waarnemen te creëren.
Het is dus de zuiver automatische gedachte waarmee men zich voorneemt de wezenlijke werking van het denken tot uitdrukking te brengen!
©2023 – W den Broeder

Zoals in onderstaand voorbeelden:

Automatisch schrijven

“teksten stekten steksten tesken welke automatische, instinctieve schrijflust vaak tot gevolg hebben zodat blauwe teksten verschijnen als de zool van mijn linkervoet zonder huid maar bedekt met hoornvlies waardoor zwemmen soepel gaat in stroopachtig zeewater in IJsland met als duikuitrusting driedelig zwart met hoge hoed en drie ons ham alstublieft.”©WdBroeder2000


Automatisch tekenen

Automatische Inkt tekening
Automatische Inkt tekening door W den Broeder (In privé bezit Wenen)
Automatische tekening (Samenwerking tussen Willem den Broeder en Alice Massenat (Parijs))
Automatische tekening – Samenwerking tussen Willem den Broeder en Alice Massenat (Parijs)

Reeds in de 15e eeuw was het Jeroen Antonisz van Aken (Jeroen Bosch), die toen al werkte met een bepaalde vorm in deze stijl, zoals bijvoorbeeld te zien in  ‘De tuin der aardse lusten’ (fig.1, 2 en 3) In zijn schilderijen en tekeningen voert de onbewuste en automatische gedachte de boventoon.

 

↑top

Geschiedenis van het Surrealisme en de Surrealisten

In 1916 ontstond een stroming in Europa en Amerika die dadaïsme werd genoemd. Deze revolutionaire stijl bracht een ommekeer in het denken over beeldende kunst, literatuur, film, foto en theater. Het toeval speelde een voorname rol bij het ontstaan van kunstwerken. Zo ontstonden er klankgedichten en collageschilderijen van foto’s en krantenknipsels.
Bestaande voorwerpen en gebruiksartikelen werden kunst, door een minieme ingreep, zoals de ready-mades van Marcel Duchamp.

fig. 4 De fontein. Van Marcel Duchamp.

Duchamp is een van de grootste kunstvernieuwers van de 20e eeuw.

In het ‘Manifeste du Surrealisme’ (1924) lanceerde de Franse dichter/schrijver André Breton het surrealisme als een nieuwe kunstvorm. Het woord ‘surrealisme’ werd reeds in 1917 bedacht door schrijver en dichter Guillaume Apollinaire.

Breton leidde een groep surrealistische schrijvers waaronder Aragon, Eluard, Crevel, Péret en Soupault. De schilders Arp, Max Ernst, Masson, Miro, Roy, Tanguy sloten zich hierbij aan.

In de tweede helft van de twintiger jaren werd de groep uitgebreid met de surrealistische schilders Salvador Dali, Giorgio de Chirico, Rene Magritte en Bruñuel (filmmaker regisseur)

In Nederland zijn en waren onder meer Joop Moesman 1909-1988 , Theo van Baaren (dichter) 1912-1989, Fedde Weidema 1915-2000, Hendrik Poesiat 1913-1976, Pieter Ouborg 1893-1956, Rik Lina 1942, Hendrik Beekman 1945, Jo Willems 1954 en Willem den Broeder 1951 vertegenwoordigers van het genre.
In Alkmaar was het Her de Vries, die in 1959 de grondlegger was van »Bureau de Recherches Surréalistes en Hollande«, tot deze tijd stonden de Nederlandse surrealisten tegenover elkaar, met de oprichting van het Bureau ontstond een centrum voor surrealistische activiteiten.
Zo ontwikkelt zich in Nederland de eerste Surrealistische groep.

In Parijs ontmoet Her de Vries André Breton en de rest van de Groep Parijs, tevens introduceert hij Joop Moesman welke in goede aarde valt bij André Breton.

In 1961 organiseert hij de tentoonstelling de “Surrealistisch Ontmoetingen” in het Academie gebouw te Leiden en geeft vanaf 1964 met Laurens Vancrevel het tijdschrift “Brumes Blondes Actualité Surréaliste ” [ 16 nummers tot 1976 ] uit, waarin door talrijke Surrealisten van wereldwijd wordt samenwerkt.
Leuk is dat “Brumes Blonde” in 2005/06 weer uitkomt [4 nummers] wederom onder leiding van beide heren de Vries en Vancrevel.
Wanneer de collectieve activiteiten in het midden van de jaren ’70 verwateren lost ook de Nederlandse Surrealistische groep op.

Her de Vries heeft een bijzondere mooie productie van Surrealistische kastjes waarvan ik er enkele heb gefotografeerd tijdens mijn 1e ontmoeting met hem op 3 februari 2006 thuis in Alkmaar.

Her de Vries heeft in de winter van 2015/16 een overzichtstentoonstelling gehad in Galerie Krans,  in Ouwerkerk Zeeland.
Hierbij is een gebonden boekje verschenen, waarin het gehele oeuvre van De Vries is belicht in tekst en beeld.

Her de Vries tijdens het bezoek van Willem den Broeder in Alkmaar 2006

↑top

 

Surrealisme in de praktijk

De Surrealisten zijn degenen die beelden en of woorden weergeven, van symbolische of gedeformeerde voorstellingen, het zijn meestal herkenbare vormen welke schijnbaar met elkaar geen of weinig verband houden en afstammen uit de wereld van dromen, illusies en fantasieën. De wetten van perspectief en zwaartekracht gelden niet of nauwelijks meer, of worden daarentegen juist versterkt. Surrealistische kunstwerken stimuleren de fantasie zodanig dat de kijker een geheel eigen interpretatie van het kunstwerk opbouwt.

Surrealistische kunstenaars schrikken er niet voor terug om alle mogelijk materialen te gebruiken en hiermee te experimenteren. Daarbij worden vaak de grenzen tussen werkelijkheid en fantasie overschreden. Bestaande voorwerpen kunnen plotseling getransformeerd worden tot surrealistische-kunst door ze in een geheel andere context te plaatsen.

Zo maakt in Nederland Willem den Broeder zogenaamde “semi-ready-mades”, bijvoorbeeld: op een boom wordt een oog geschilderd (fig.4) waardoor deze boom een bijzonder karakter krijgt. Bovendien is het een reizend kunstwerk dat op elke willekeurige plaats kan worden getoond en is gefotografeerd.

De reizende boom in Rotterdam
De reizende boom in Delft

In Nederland was tot +/_ 2008 het kabinet Hendrik Beekman in het Friese Marrum het centrum van surrealistische kunst. Hendrik Beekman is een zeer verdienstelijk surrealistisch kunstenaar. Tegenwoordig maakt hij vooral beelden en woont en werkt hij in de Spaanse Pyreneën.

Hendrik Beekman op bezoek bij Willem den Broeder.

↑top

HET ONTSTAAN VAN HET SURREALISME
Bron Museum Boymans van Beuningen 2000
Aangevuld door W den Broeder ©2000/2023

André Breton

Omstreeks 1922 beantwoordden de dadaïstische activiteiten niet meer aan de doelen die woordvoerder Breton en zijn medestanders voor ogen hadden. Zij wilden zich niet langer uitsluitend afzetten tegen de maatschappij en de gevestigde kunst, maar er ook iets voor in de plaats stellen. Breton experimenteerde toen al twee jaar met automatisch schrijven.

Een gebeurtenis die zich eens vlak voor het inslapen afspeelde, vormde voor Breton de aanleiding voor dergelijke experimenten. Half wakker, half in slaap hoorde hij de vreemde zin: “Er is een man in tweeën gehakt door het raam.” Tegelijkertijd verscheen hem dit beeld haarscherp voor ogen. Dit bleef hem des te meer bij, omdat hij zich in die tijd verdiepte in de theorieën van Sigmund Freud .

Cadavre

Regelmatig werden woordspelen gedaan. Het meest bekende spel, waaraan door vijf personen kon worden deelgenomen, is de geschiedenis ingegaan als Le cadavre exquis. De deelnemers wilden hun fantasie laten prikkelen door zaken die buiten de realiteit lagen. Daarom bedacht Breton voor hun manier van werken en denken de term surrealisme.

Breton zag in de boven beschreven methoden om spontaan te schrijven onmiddellijk mogelijkheden voor de beeldende kunst. Diverse malen maakte hij samen met beeldende kunstenaars tekeningen volgens het zelfde systeem als ” Le cadavre exquis”. Maar los van de mogelijkheden die deze gezamenlijke spelletjes boden, zag Breton voor schilders een oneindig braakliggend terrein in het weergeven van de droomwereld. Ook de door hem toegepaste methode van automatisch schrijven moest naar zijn mening om te zetten zijn in een proces waarbij de kunstenaar zijn pen of penseel beweegt zonder er bewust richting aan te geven.

↑top

Manifesten

De ideeën van het surrealisme legde Breton vast in verschillende boeken, tijdschriftartikelen en manifesten. Zijn eerste manifest verscheen in 1924. Hij legde daarin uit dat hij het automatisme zag als middel om het functioneren van het werkelijke denken uit te kunnen drukken. Onderzoek naar het gebied van de droom achtte Breton van essentieel belang.

Kinderen kennen nog geen grenzen tussen verbeelding en realiteit.

Naarmate hun leeftijd vordert, wordt de fantasie door opvoeders meer en meer ingeperkt: “We leven nog onder de heerschappij van de logica (…). Het gaat erom terug te keren tot de bronnen van de verbeelding en, wat meer is, zich daar aan te houden. ” De enige volwassenen die een grote bevrediging putten uit hun verbeeldingskracht, zijn geesteszieken. Zij trekken zich niets aan van hun omgeving. Volgens Breton zou een ieder zich moeten bevrijden van alle factoren die een belemmering vormen zich over te geven aan de fantasie. Het produceren van poëzie, schilderijen of welke andere kunstvorm ook, behoort dan tot de mogelijkheden van elk mens.

Breton en de surrealisten streefden ernaar díe vrijheid te bereiken die gegeven is aan kleine kinderen en krankzinnigen. Aan hun creatieve uitingen werd door de surrealisten dan ook veel belang gehecht.

Aan het begin van het eerste manifest schreef Breton: “Het enige wat me nog in vervoering kan brengen is het woord vrijheid.” Het is duidelijk dat hij die vrijheid meende te zullen vinden in een gebied waar de fantasie niet wordt ingeperkt. Wat de volwassenen ten slotte overblijft om die vrijheid tóch terug te vinden en te genieten is de krankzinnigheid, concludeerde hij.

↑top

Surrealisme en politiek

Communisme

Omstreeks 1925 was Breton tot het inzicht gekomen dat de ware bevrijding van de mensheid alleen mogelijk was na de revolutie van het proletariaat. Hij riep alle surrealisten op lid te worden van de communistische partij, maar de meesten weigerden op die manier met politiek bezig te zijn. Vanaf dat moment waren er talloze grote en kleine conflicten. Kunstenaars die weigerden toe te treden tot de communistische partij kregen er flink van langs. In heftige bewoordingen ging Breton in surrealistische publicaties tegen hun verrichtingen tekeer. De meeste ruzies waren echter van korte duur. Werden bijvoorbeeld Ernst en Miro in het ene tijdschriftartikel verketterd, in het volgende nummer vormden hun werk aanleiding voor uitgebreide loftuitingen.

Breton en zijn groep kozen voor een maatschappijmodel zoals het zich in de jonge Sovjetrepubliek ontwikkelde. Levensbeschouwelijke en artistieke opvattingen moesten gekoppeld worden aan een doeltreffend sociaal-economisch systeem dat grondig met de bestaande maatschappelijke structuren afrekende. Begrippen als gezin, vaderland en godsdienst moesten worden vernietigd.

Uitsluiting

Deze nieuwe oriëntering gaf binnen de groep aanleiding tot verwoede discussies en ruzies. De uitsluiting van bepaalde leden zoals Desnos, Vitrac, Masson, e.a. werd bekrachtigd en in het tweede manifest werd grondig met hen afgerekend. Op hun beurt reageerden de ‘dissidenten’ met een heftig en grof pamflet ‘Un Cadavre’. Ondertussen voegden zich nieuwe leden bij de groep: Salvador Dali, René Char, Paul Nougé, René Magritte, Alberto Giacometti, en Louis Bunuel.

Een nieuw tijdschrift verscheen in 1930 met een naam die aan duidelijkheid niets te wensen overliet: ‘ Le Surréalisme au service de la Révolution’ (‘Het Surrealisme in dienst van de Revolutie’).

↑top

Breuk

Al vrij snel echter bleken de opvattingen van Breton over de functie van kunst niet te stroken met de visie van de communistische partij. Hij vond het idee dat kunstenaars hun werk ten dienste moesten stellen van de politieke zaak geheel achterhaald. Kunst moest vrij zijn en hoefde in zijn ogen geen sociaal onderwerp te hebben. Evenmin was het nodig dat de kunst propaganda-doeleinden diende. Als de kunstenaar maar revolutionair dacht, was dat naar zijn mening voldoende. Toen de surrealisten zich in 1933 kritisch uitlieten over het schrikbewind van Stalin, de opvolger van Lenin, werden zij uit de partij gestoten. In de bundel teksten: ‘Position politique du surréalisme’ rekende Breton definitief af met de communistische partij.

Trotski

De politieke voorkeur van Breton ging daarna uit naar Trotski, de tegenstander van Stalin, met wie hij ook persoonlijk van gedachten wisselde tijdens een verblijf in Mexico. Samen stelden zij een manifest op: ‘Pour un art révolutionaire indépendant’.

Op politiek en sociaal vlak heeft het Parijse surrealisme geen eigen weg gevonden, mogelijk omdat het een paradox heeft gewild: ongebonden vrij-zijn en toch samen-leven.

Het Toeval

Ook wel :”object trouvé” De surrealisten wilden de grenzen van het menselijk bewustzijn verruimen, systematisch de grensgebieden onderzoeken tussen het logische verstand en alles wat schijnbaar strijdig was met de nuchtere rede.

De surrealisten diepten het gegeven ‘toeval’ verder uit en ontwikkelden technieken om de speling van het toeval vast te houden en weer te geven; bijvoorbeeld :Le cadavre Exquis, maar dan getekend. Je kunt de vouwlijnen in het papier nog zien.

↑top

Le cadavre exquisLe sexe sans fin couche avec la langue orthodoxe

Een methode waarbij ieder een vel papier krijgt waarop hij een zelfstandig naamwoord schrijft. Vervolgens wordt het papier zo omgevouwen, dat het geschrevene niet meer zichtbaar is. De buurman schrijft het volgende woord of zinsdeel op , vouwt het papier weer om en gaf het door. De eerste zin die men via dit spelletje verkreeg, gaf er de naam aan: ” Le cadavre exquis boira le vin nouveau” (het kostelijke kadaver zal de nieuwe wijn drinken). De meest vreemdsoortige combinaties kunnen op deze wijze ontstaan en dat was nu precies de bedoeling van de schrijvers. Zij wilden hun fantasie laten prikkelen door zaken die buiten de realiteit lagen. Hierdoor kreeg je zinnen als :

Le sexe sans fin couche avec la langue orthodoxe”
“Het Eindeloze geslacht deelt het bed met de rechtzinnige tong”

“les femmes blessées faussent la guillotine aux cheveux blonds”
“De gewonde vrouwen ontkrachten de valbijl met hun blonde haar”

of als afbeelding

Andre Breton, Yves Tanguy, Marcel Duhamel, Max Morise
Andre Breton, Yves Tanguy, Marcel Duhamel, Max Morise
André Breton,Yves Tanguy,Man Ray, Max Morise. Cadavres exquis
André Breton,Yves Tanguy,Man Ray, Max Morise. Cadavres exquis

↑top

 Frottage

Volgens de ‘Beknopte Dictionaire van het Surrealisme‘:

“Een door Max Ernst op 10 augustus 1925 ontdekt procedé. Aangezien het slechts berust op de intensivering van de gevoeligheid van de geestelijke vermogens door aangepaste technische middelen, daarbij iedere verstandelijke constructie uitsluitend en het werkzame aandeel van hem die men tot dusver de ‘maker’ noemde, tot het uiterste minimum terugbrengend, is het het ware equivalent gebleken van het automatische schrijven” (Max Ernst).

 Na het blad papier of het doek te hebben aangebracht op een voorwerp dat enig relief vertoont, hoeft men maar met potloden, verf, enz. over de andere zijde te wrijven. De eerste resultaten werden door Ernst gepubliceerd onder de titel Natuurlijke Historie (1926), met een voorwoord van Hans Arp.

↑top

 Decalcomanie

Zonder van tevoren geconcipieerd object.

“Spreid met behulp van een grof penseel zwarte waterverf, plaatselijk meer of minder verdund, op een blad wit velijn dat men onmiddellijk met een soortgelijk blad bedekt en waarop men een middelmatige druk uitoefent. Licht dit tweede blad er rustig af (procédé in 1936 door Dominguez ontdekt).” (Beknopte Dictionaire van het surrealisme)

 Poëzie

Poëzie betekende voor de surrealisten niet alleen het schrijven van gedichten of poëtische geschriften en was dus niet alleen een puur literaire aangelegenheid.

 Poëzie impliceerde een totaal nieuwe visie op de mens en de maatschappij. Poëzie was niet meer uitsluitend op het woord gericht, maar op het leven zelf. Poëzie was in hun ogen onafscheidelijk van ethiek.

 Poëzie heeft door de surrealisten een andere, diepgaande levensomvattende dimensie gekregen. Poëzie kon in hun opvatting alleen maar beleefd worden door een geëmancipeerd mens die door de kracht van zijn verbeelding de oude tegenstellingen tussen werkelijkheid en droom, het rationele en het irrationele kon vernietigen en op die manier een nieuwe werkelijkheid kon bereiken .

Die nieuwe werkelijkheid willen bereiken, het punt ontdekken waar die oude tegenstellingen opgeheven worden, was het grote streefdoel van het surrealisme.

↑top

De Humor

Humor beschouwden de surrealisten als het beste wapen dat het individu kan hanteren tegen alles wat hem onderdrukt.

 “Want humor verruimt de geest, bevrijdt de mens van alle sociale en morele dwang. Wie humor als wapen hanteert, overstijgt de werkelijkheid en bekijkt het leven als een toeschouwer. Hij ontmaskert de hypocrisie, schijnheiligheid en huichelarij. Hij trekt alle gevestigde en blijkbaar voor eeuwig vastliggende waarden en opvattingen in twijfel. Humor is het resultaat van een revolte tegen de bestaandeorde, het is een absolute weigering om zich te plooien naar allerlei sociale en morele vooroordelen.”

In de films: “Un Chien Andalou”, en “L’Age d’Or”, in samenwerking met Salvador Dali gerealiseerd door Luis Buuel, komen beelden en scènes voor die, sterker nog dan in geschreven teksten, weergeven hoe de surrealisten de zwarte humor als wapen hanteerden.

 De Waanzin

De belangstelling voor allerlei vormen van waanzin, de gepassioneerde verdediging van de geesteszieken – in feite van alle sociaal-onaangepasten – en de bewondering voor de verbale of grafische uitingen van waanzinnigen waren constante gegevens van Breton en zijn groep. De surrealisten erkenden – daarin gesteund door de bevindingen van Freud – het geniale karakter van bepaalde geesteszieken; omdat die sterker dan wie ook in de wereld van de droom en de verbeelding leven; omdat ze b.v. in hun verbale uitingen soms dieper in het onderbewuste doordringen dan ‘normale’ individuen. Boven de koele logica van het verstand verkiezen zij het verbeeldingrijke domein van illusie, de hallucinatie, het delirium.

 Louis Aragon en André Breton publiceerden in 1928 een tekst waarin zij het ‘halve-eeuwfeest’ herdenken van de hysterie. “Hysterie is een betrekkelijk onherleidbare geestestoestand die zich kenmerkt door een stoornis in de relatie tussen het ik en de morele wereld waarvan het in feite afhankelijk denkt te zijn …Hysterie is geen ziekelijk verschijnsel en kan in alle opzichten beschouwd worden als een expressiemiddel van het hoogste niveau.”

↑top

Het Wonderlijke

Fundamenteel voor de surrealistische levenshouding was een constante speurtocht naar ‘le merveilleux’, ‘het wonderlijke’.
De opmerkzaamheid voor de schijnbaar ongewone aspecten van de werkelijkheid en vooral de manier waarop de dingen opnieuw bekeken en geïnterpreteerd worden, loopt als een rode draad door het werk van de surrealisten. Breton noteerde al in het ‘Manifest van het Surrealisme ‘:

 “Kortom: het wonderlijke is altijd mooi, al het wonderlijke is mooi, sterker nog, alleen het wondelijke is mooi.”

 Onder invloed van reizen die ze ondernomen hadden, breidden de surrealisten hun speurtocht naar het wonderlijke uit tot de culturen van primitieve volkeren. Zij waren vooral gefascineerd door het sterke magische karakter dat deze culturen uitstralen.

 De Liefde

In de surrealistische levenshouding stond de liefde centraal. De liefde was voor de surrealisten de centrale motor van de menselijke handelingen. De liefde was voor hen onverbrekelijk verbonden met de beleving van een ongeremde seksualiteit. Vandaar hun streven om de mens te bevrijden van alle seksuele taboes (en hun verheerlijking van een figuur als De Sade). ” Want taboes maken echte liefde onmogelijk, beperken de mens in zijn mogelijkheden, staan zijn ontplooiing in de weg.

↑top

 Poëzie

Het surrealisme (en het Dadaïsme trouwens ook) was van oorsprong een literaire stroming. Visuele poëzie speelde een belangrijke rol

 Voorbeeld van Hans Arp

Verkeerd op zijn stoel
Een mens breekt in tweeën.
Een stuk hemel breekt uit de hemel.
Een stuk hemel breekt in tweeën.
Een oude man
zit verkeerd op een stoel.
De benen naar boven
de armen naar beneden.
Op zijn voeten draagt hij voorzichtig
een klein stukje hemel.
Voorzichtig voorzichtig
houdt hij het stukje hemel tussen zijn voeten
opdat er niets van zal afbrokkelen.
In zijn handen daarentegen
verkruimelt hij met grote ijver
een klein stukje hemel.
Hij drukt het plat tussen zijn handen.
Hij wrijft het fijn tussen zijn handen.
Uit zijn handen vloeit heet woestijnzand.


Enkele voorbeelden van Willem den Broeder

Altijd donker

Ik loop naar het raam.
Kijk naar buiten.
Er rent een man voorbij.
Met op de plaats van zijn hoofd een plant.
De straat scheurt open.
Er komt een arm omhoog.
In de hand een kaal penseel.
De arm zit vast op een tafelblad.
Onder de tafelpoten rolschaatsen.
Terwijl het geheel richting Delft rijd.
Waar ooit Johannes Vermeer verf heeft gepositioneerd.
Op vlakke stoffen dragers.
In herkenbare vormen en afbeeldingen.
Het Meisje met de parel, blijkt een schakering van pigmenten.
Alleen herkenbaarbaar met licht.
Zonder geluid.
Dus niet geschikt voor de blinden.


10 minutes before dark

 De kracht van de vingers,
het oog wordt gekneld.
De beweging stokt.
Het licht stroomt weg.
Donker wordt onherroepelijk.


Oneindig

 Daar waar geboorte stierf,
In een hel rood licht.
Worden de vogels paarden.
Die galopperen tussen,
zee en maan.


Rust

De reuk van een viool,
is als parfum.
Waar de strijkstok,
wortel schiet.
In het land,
waar alle harten,
liggen begraven.

↑top

Klik hier voor meer Poëzie en Automatisch Schrijven van Willem den Broeder.